Trong mắt nhiều người mới tiếp cận với tâm linh, việc ngồi thiền thường được hình dung như một trạng thái an tĩnh hiếm có, hay là một cảm giác hạnh phúc, lạc thọ cần phải chiếm hữu. Thế nhưng, khi nghiên cứu về Ngài Mahāsi cho người mới, người học sẽ khám phá ra một hệ tư tưởng khác hẳn: việc tu tập không hướng đến việc biến đổi ta thành một hình mẫu khác biệt, mà là để nhận diện chính mình một cách chân thực ngay trong hiện tại.
Qua các bài kinh nghiệm trong Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy luôn khẳng định một nguyên tắc mộc mạc mà uyên thâm: cần ghi nhận rõ ràng các hiện tượng đang diễn ra trên thân tâm, theo đúng cách mà chúng đang vận hành. Người tập không nên dùng sự tưởng tượng, suy diễn logic, hay ra sức thiết lập một trạng thái tâm lý đặc thù nào. Cốt lõi chỉ nằm ở sự “ghi nhận” — cái biết liên tục, xác thực và vượt ngoài sự đánh giá.
Trong giai đoạn đầu, lối thực hành của Ngài Mahāsi rất phù hợp vì nó mang tính khoa học, rõ nét và thuận tiện cho việc tập luyện. Thiền sinh được dắt dẫn bắt đầu từ một đối tượng vô cùng gần gũi: đó là sự phồng và xẹp của bụng khi hơi thở ra vào. Lúc phồng thì chú niệm là "phồng", lúc xẹp thì chú niệm là "xẹp". Lối tập luyện tối giản là ở chỗ đó. Khi tâm ý rời khỏi đề mục, hãy thầm ghi chú "suy nghĩ"; khi tai nghe tiếng động, hãy ghi nhận là “nghe”. Đừng nên phiền muộn hay cáu kỉnh với chính mình, sau đó nhẹ nhàng tái thiết lập sự chú ý vào đề mục chính.
Trong khuôn khổ Ngài read more Mahasi bài giảng, Ngài hằng nhắc nhở: chính thái độ liễu tri tỉnh giác này, nếu được vận hành một cách bài bản và liên tục, sẽ từng bước soi rọi chân tướng anicca, dukkha và anattā của mọi hiện tượng. Hành giả mới không nhất thiết phải am tường giáo luật từ thuở ban đầu. Miễn là thực hành chuẩn xác, tuệ giác sẽ tự động nảy nở theo năm tháng.
Yếu tố then chốt khi học Ngài Mahāsi cho người mới chính là cách chúng ta đối diện với việc hành trì. Ngài không tán thành việc ép xác khổ hạnh, cũng không chấp nhận sự buông thả. Cốt lõi là ở sự nỗ lực trung hòa, chánh niệm đúng mức và thái độ nhẫn nại trường kỳ. Thiền định tuyệt nhiên không phải là một cuộc chạy đua thành tích, mà là nẻo về để quan sát thấu đáo mọi biến đổi nơi thân và tâm.
Không chỉ thực hành khi tọa thiền, Ngài Mahāsi còn đề cao việc mang tỉnh thức vào mọi hành vi sinh hoạt: bao gồm đi, đứng, nằm và ngồi. Lúc bước đi, hay biết mình đang đi; lúc đứng lại, hay biết mình đang đứng. Nhờ vậy, sự hành trì không bị khu biệt trong những giờ tọa thiền, mà len lỏi và trở thành một phần không thể thiếu của sinh hoạt thường nhật.
Dành cho những người bắt đầu, hệ thống Ngài Mahāsi cho người mới chính là lối thực hành chân thực và an toàn nhất. Không cần đến đức tin mù quáng hay những cảm giác siêu nhiên thoát tục. Chỉ đòi hỏi sự trung thực để tự quán chiếu, lòng kiên trì để tiếp bước, cùng sự khiêm tốn để đón nhận bài học từ chính thân tâm mình. Dựa trên đó, trí tuệ sẽ dần dần được khơi mở một cách tự tính.